Gebelik Takibi

Gebelik takibi, hamileliğin ilk gününden doğumun tamamlandığı ana kadar hem annenin hem de bebeğin sağlığını kontrol edebilmeyi amaçlamaktadır. Uzman bir doktor tarafından yapılan kan ve idrar testinin ardından gebelik tanısı koyulmaktadır. Gebelik tanısını takip eden 2 hafta sonra ise ultrason ile gebelik kesesi görüntülenebilmektedir. Yapılan bu ultrason muayenesi ile gebelik kesesinin rahim içerisinde mi yoksa rahim dışarısında mı olduğu kontrol edilmektedir. Gebeliğin rahim içerisinde olmasının ardından 1-2 hafta sonra ise vajinal ultrason yardımı ile bebeğin kalp atışları duyulabilmektedir. Tüm bu muayenelerin sonrasında ise tüm gebelik boyunca gerekli tetkikler ile anne ve bebeğin sağlık durumları takip edilmeye devam edilmektedir.

Gebelik takibinin yapılması, bu süre boyunca bebeğin sağlıklı bir şekilde gelişimini tamamlaması ve annenin de sağlığını kontrol altında tutulabilmesi açısından son derece gereklidir. Her gebenin, bu süreyi uzman bir doktorun kontrolünde geçirmesi gerekmektedir. Hamile kalınan yaş, anne adayının hastalık öyküsü, kilosu ve güncel sağlık problemleri gibi faktörler gebeliğin seyrini direkt olarak etkilemektedir. Bebeğin sorunsuz ve sağlıklı bir şekilde dünyaya gelebilmesi için uzman doktorlar tarafından istenen testlerin ve tetkiklerin eksiksiz bir şekilde yaptırılması gerekmektedir.

Gebelik Takibi Hangi Sıklıkla Yapılmalıdır?

Bebek, anne karnında tek ise ilk 3 ay 2-3 haftada bir doktor kontrolü idealdir. İlk 3 ayın ardından ise aylık doktor muayenesi önerilmektedir. Çoğul gebelikte ise bu süreler daha da kısalmalıdır. Gebelik takibi hem anne hem de bebeğin gebelik süresindeki sağlığını kontrol altında tutmayı amaçlamaktadır.

Gebelikte Haftalara Göre Kontroller

Gebeliğin her döneminde bakılması gereken testler ve tetkikler bulunmaktadır. Bu testler, annenin sağlığını kontrol altında tutmayı sağlarken aynı zamanda bebeğin anne karnındaki gelişimini de eksiksiz bir şekilde tamamlamayı sağlamaktadır. Gebelikte haftalarına göre yapılması gereken kontroller şu şekildedir:

Gebeliğin 10-14. Haftalarında ultrason muayeneleri oldukça önemlidir. Bu dönemlerde yapılan ultrason muayenesinde bebeğin ense kalınlığı kontrol edilmektedir. Bu görüntüleme, bebekte Down Sendromu riskinin olup olmadığı konusunda fikir vermektedir.
Gebeliğin ilk 14. Haftasında daha çok annenin kişisel bilgileri, hastalık öyküsü, kilo/boy bilgileri, nabız değerleri, kan basıncı gibi bilgiler kaydedilmekte ve genel vücut muayeneleri yapılmaktadır. Muayeneler esnasında anneden aşağıdaki laboratuvar tetkikleri istenmektedir:

İdrar tahlili
Hemoglobin, indirekt coombs, kan grubu, ferritin değerlerini ölçmek için kan tahlili ve TSH analizi
Açlık kan şekeri
Kromozomal anöploidi tarama testleri

Yukarıdaki testlerin yaptırılmasından ardından gebelere gerek görülmesi durumunda çeşitli takviyeler verilmektedir. Demir, D vitamini, varsa enfeksiyon tedavisi, yine gerek görülmesi halinde hepatit B ve tetanoz aşısı gibi uygulamalar yapılabilmektedir.

Gebeliğin 16-18. Haftalarında anneden üçlü tarama testi istenmektedir. Ultrason ile görüntülenen bebekte üçlü tarama testi yüksek çıkar ise amniyosentez yapılmaktadır.
20-24. Haftalarda artık bebeğin organ gelişimi neredeyse tamamlanmış olmaktadır. Yapılan detaylı ultrasonografi ile bebeğin organlarında herhangi bir anormallik olup olmadığı tespit edilebilmektedir.
Gebelikte 24-28. Haftalarında annede gebeliğe bağlı şeker hastalığının olup olmadığına bakılmaktadır. Gebelik şekeri hem anne hem de bebek için risk oluşturduğu için annelere şeker yükleme testi gebeliğin bu haftalarında uygulanmaktadır. Ayrıca kan uyuşmazlığı olan annelere, kan uyuşmazlığı testi de 28. Haftada vurulmaktadır.
Gebeliğin 28-36. Haftalarında annenin kilosu ve tansiyonu daha yakından takip edilmektedir. Bebeğin kontrollerine ise ultrason muayenesi ile devam ettirilmektedir.
36. Haftadan sonra artık doğumun hangi yolla yapılacağına karar verilmektedir. Bebeğin genel durumunun tespiti için NST testi uygulanmaktadır. Bu haftalarda NST testi haftada 1 uygulanırken, 40. Haftadan itibaren artık 2-3 günde bir NST testi yapılmaktadır.
Gebeliğin 40. Haftasından sonra doktor kontrolleri 2-3 günde bir olmaktadır. Bu haftalarda doğum başlamazsa anne hastaneye yatırılarak ilaçlar ile doğum başlatılmaktadır.

Gebelikte Şeker Taraması Nedir? Nasıl Yapılır?

Gebeliğin 24-28. Haftalarında anne adaylarında gebelik şekeri görülebilmektedir. Gebelik şekeri hem anne hem de bebek için risk oluşturduğu için şeker taraması yapılması önerilmektedir. Şeker taraması, 50 gram saf glikozun suda çözülmesi ile anneye verilmesidir. Bu şekerli suyun içilmesinin ardından 1 saat sonra tokluk kan şekeri ölçülmektedir. PPG yani Postprandial Glikoz değeri yüksek çıkarsa, 100 gram oral glikoz tolerans testi adı verilen şeker yüklemesi testi yapılmaktadır.

12 saat aç kalması istenen gebeye daha sonra 100 gram suda çözünmüş glikoz verilmektedir. Bu uygulamayı takip eden 1., 2. Ve 3. Saatte kan şekeri ölçülmektedir. Yapılan bu ölçümlerde iki veya daha fazla sonucun yüksek çıkması durumunda gebelik şekeri tanısı koyulabilmektedir.

Üçlü Tarama Testi Nedir?

Üçlü tarama testi, gebeliğin 16-20. Haftalarında yapılmaktadır. Gebeye ilk olarak ultrason muayenesi yapıldıktan sonra kan testi istenmektedir. Alınan bu kan örneğinde Alfa Fetoprotein (AFP), B-HCG ve u-E2 değerleri incelenmektedir. Ortaya çıkan sonuçlar ve annenin son adet tarihi, yaşı, kilosu ve sigara bağımlılığı gibi bilgiler bilgisayar ortamına girilerek analizler yapılmaktadır. Üçlü tarama testi ile bebekte Down Sendromu, Edwards Sendromu ve nöral tüp defekti gibi sonuçlar elde edilebilmektedir.

Dörtlü Tarama Testi Nedir?

Dörtlü tarama testi, üçlü tarama testi ile aynı amaçları taşımaktadır. Üçlü tarama testinde yapılan tetkiklere ek olarak inhibin-A değerlerine de bakılmak istenmektedir. Üçlü tarama testine nazaran başarı oranı çok daha yüksektir. Dörtlü tarama testinde Down Sendromlu bir fetüsü tespit etme başarısı %80’dir. Bu tespit, kesin bir tanı değildir. Yalnızca bebekte Down Sendromu riskinin yüksek olduğunu ifade etmektedir. Gebeliğin ilk trimester döneminde ikili test, NT ölçümü ve kombine test yaptırmayan anne adayları için dörtlü tarama testinin yaptırılması çok daha büyük bir önem arz etmektedir.

35 yaşının üzerindeki gebelerde riskin yüksek olması sebebi ile dörtlü tarama testi yapılmadan direkt olarak amniyosentez yapılmaktadır. Amniyosentez, bebeğin içerisinde gelişimini sürdürdüğü sudan ince bir iğne yardımı ile örnek alınmasıdır. Uzman bir doktor tarafından yapılan amniyosentez işlemi son derece güvenilir olduğu için panik gerektirecek herhangi bir durum söz konusu değildir.

Erken Doğum Taraması Nedir?

Anne adayının daha önce erken doğum yapmış olması, gebelikten önce rahim ağzı ameliyatı geçirmiş olması, rahimde anormalliklerinin olması ve çoğul gebeliklerde erken doğum taraması istenmektedir. Bu taramada rahim ağzının uzunluğu, transvajinal ultrason yöntemi ile ölçülmektedir. Rahim ağzı uzunluğunun 25 mm ve altında olması, erken doğum riskinin olduğunu göstermektedir. Bu uzunluğun 27 mm ve üzerinde olması ise rahatlatıcı bir sonuçtur. Rahim ağzının uzunluğu kısaldıkça erken doğum riski artmaktadır. Erken doğum şüphesi için yalnızca rahim ağzı uzunluğuna bakılması yanıltıcı sonuçları doğurabilmektedir. Bu sebeple de gebeliğin tüm haftalarında gerekli tüm testlerin ve tetkiklerin eksiksiz bir şekilde yapılması gerekmektedir. Rahim ağzı, kasılmalara bağlı olarak kısalabilen dinamik bir yapı olduğu için erken doğum riski taşıyan gebelerin kontrol altında tutulmaları yeterli olmaktadır. Ayrıca son yıllarda rahim ağzı kısa olan gebelere verilen progesteron desteği ile erken doğum riskinin önüne geçilebilmektedir.

Gebelik Takibi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Gebelik Takibi Kaç Haftada Bir Yapılır?

Bebek; anne karnında tek ise ilk üç ay 2-3 haftada bir, daha sonraki dönemlerde ise aylık kontroller yapılmalıdır. Çoğul gebeliklerde ise bu süreler daha da kısalabilmektedir.

Gebelik Takibi Ne Zaman Başlar?

Gebelik takibi, gebeliğin başlamasının ardından gebeliğin 6-8. Haftasından itibaren başlanmalıdır. Gebeliğin her döneminde farklı testler ve tetkikler yapıldığı için, yapılacak olan bu tetkikler hamileliğin belirli döneminde haftalık belirli döneminde ise aylık olarak yapılmalıdır.

Gebelik Takibi Zorunlu Mu?

Gebelik takibi hem annenin hem de bebeğin sağlığını kontrol altında tutabilmek amacı ile son derece önemlidir. Bu süreçte yapılması gereken testlerin birçoğu zorunlu iken birçoğu annenin isteğine göre değişebilmektedir. Fakat sağlıklı bir gebelik süreci için doktor tarafından istenilen testlerin mutlaka yaptırılması önerilmektedir.